Hemelse vensters aan het woord

Marc Chagall’s gebrandschilderde ramen
in de Sankt-Stephanskirche te Mainz

Jacques Maas en Nico Tromp msc

Hoe vaak, wanneer wij door een museum lopen, gunnen wij ons daadwerkelijk de tijd om zorgvuldig naar een kunstwerk te kijken? Observeer de mensen eens die met je door de zalen lopen. Een enkeling staat langer stil bij een kunstwerk of zit op een bank rustig te kijken. Maar de meesten wandelen tamelijk snel van het ene kunstwerk naar het andere. Eerlijk is eerlijk, zo doe ik dat zelf ook (te) vaak. Daaraan moest ik onmiddellijk denken toen ik het prachtig uitgegeven boek van Jacques Maas en Nico Tromp over de gebrandschilderde ramen van de Sankt-Stephanskirche te Mainz in handen kreeg.

Nu kun je zo’n rijk geïllustreerd boek vanuit allerlei perspectieve bespreken. Maar wat er voor mij persoonlijk uitspringt, naast de zorgvuldige kennismaking met de ramen van Chagall, is dat dit boek mij bewust maakte van mijn/onze vaak haastige en daarmee ook oordelende manier van kijken. Dit boek nodigt ons uit het nu eens anders te doen.  Het is en presenteert een vorm van ‘close reading’ van de ramen. Een zorgvuldige en methodische manier van kijken die erop gericht is een open dialoog aan te gaan met de kunstwerken zelf, in dit geval de ramen. In dit boek staat niet de biografie van Chagall centraal. Ook gaat het niet om de letter van de Bijbelse verhalen waarop de ramen gebaseerd zijn. De schrijvers concentreren zich vooral op de ramen zelf en proberen zorgvuldig de verschillende betekenislagen van die kunstwerken op het spoor te komen. Want daar gaat het in dit boek om: met elkaar op zoek gaan naar de betekenissen. Wat hebben de ramen met hun verschillende segmenten ons ‘nu’ te vertellen. Het boek is een uitnodiging aan de lezers met de schrijvers deze ontdekkingstocht te voltrekken en daar hun eigen ontdekkingen aan toe te voegen. Deze door de semiotiek ‘gemotiveerde’ manier van kijken reikt daarin verder dan de inspirerende wijze waarop wij uitgenodigd worden kennis te maken met de ramen van Chagall.

Betekenis ontstaat in de wisselwerking tussen object en subject. Onherroepelijk betekent dit dat de betekenissen niet objectief zijn vast te stellen omdat zij altijd subjectieve elementen bevatten. Bij het waarnemen van een kunstwerk of in gesprek met anderen: wij nemen altijd onze denkwereld mee, bewust maar vaak ook onbewust.  Juist die onbewuste betekenissen kunnen wij actualiseren in een dialoog met anderen. Daarin kunnen zij expliciet gemaakt worden. Daarin ontstaat er ruimte voor nieuwe betekenissen. Maar juist dat vraagt tijd, geduld, zorgvuldigheid en openheid, de bereidheid eigen interpretaties onder ogen te zien en je te laten gezeggen door het kunstwerk en de ander. Naast de inspirerende kennismaking met de hemelse vensters van Chagall zit in deze open omgang met een kunstwerk of met een ander voor mij de diepere en actuele spirituele uitdaging van dit boek.

Bestelinformatie
Het boek telt 120 pagina’s op groot formaat met een 25-tal fullcolour fotopagina’s op dik papier en met harde cover.

‘Hemelse Vensters’ kost 29,90 euro [plus € 4,90 verzendkosten]. Het is te bestellen bij uitgever HBPR via de website of info@hbpr.nl. En met het ISBN-nummer 978-90-830921-0-2 via de boekhandel en via bol.com.